Ο Piaget είχε επισημάνει την αναγκαιότητα της κίνησης στη γνωστική ανάπτυξη ενός παιδιού μέσω της εξερεύνησης του περιβάλλοντος. Έτσι το παιδί αναπτύσσει τον έλεγχο των αδρών του κινήσεων δηλαδή μαθαίνει να ορίζει με περισσότερη ακρίβεια τις κινήσεις των μεγάλων αρθρώσεων και να απαντήσει εύστοχα σε ένα ερέθισμα του περιβάλλοντος.
Κατά την ανθρώπινη ανάπτυξη πραγματοποιείται μια φυσιολογική διαδικασία κατά την οποία συντελείται η σωματική αύξηση ( βάρος, ύψος ) και η ωρίμανση, η οποία αφορά αλλαγές σε δεξιότητες και ικανότητες που βοηθούν το άτομο στη μάθηση , το κινητικό του συντονισμό και στην επικοινωνία του.
Τι συμβαίνει όμως σε βρέφη τα οποία γεννιούνται πρόωρα;
Ως γνωστό πρόωρα θεωρούνται τα βρέφη τα οποία έχουν γεννηθεί από 20 έως 37 εβδομάδων και τα περισσότερα έχουν χαμηλό βάρος, δηλαδή μικρότερο από 2.500 κιλά ή πολύ χαμηλό κάτω από 1.500. Πολλές φορές είναι βρέφη δίδυμης ή πολύδιμης κύησης!
Η ομαλή ανάπτυξη τους διακόπτεται και επηρεάζεται ιδιαίτερα σε φάση που βρίσκεται σε πολύ γρήγορο ρυθμό δηλαδή τις τελευταίες εβδομάδες της ενδομήτριας ανάπτυξης. Στο διάστημα αυτό πραγματοποιούνται ραγδαίες αλλαγές στην ανάπτυξη οι οποίες συνεχίζουν και μετά τη γέννηση του βρέφους με μεγάλη καμπύλη και σταδιακά μειώνουν το ρυθμό τους όσο μεγαλώνει το παιδί.
Ως φυσικό επόμενο σε ένα βρέφος που διακόπτεται αυτή η φυσιολογική πορεία κάποια συστήματα δεν έχουν ολοκληρωθεί και αργούν να τελειοποιηθούν!
Πολλά πρόωρα βρέφη μεγαλώνουν και αναπτύσσονται σε φυσιολογικούς ενήλικες με την ανάπτυξη τους να βρίσκεται εντός των φυσιολογικών ορίων. Υπάρχει όμως και ένα μεγάλο ποσοστό εμφάνισης αισθητικοκινητικών διαταραχών ή και μαθησιακών δυσκολιών.
Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να γίνεται πρώιμη παρέμβαση για βελτίωση των κινητικών δεξιοτήτων και ολοκλήρωση τους. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί οι μηχανισμοί κωδικοποίησης και επεξεργασίας των συστημάτων του καταγράφουν πιο εύκολα και σύνθετες πληροφορίες.
Όταν ο γονιός απευθυνθεί σε ειδικό γιατί έχει εντοπίσει τη δυσκολία του παιδιού του στη κίνηση γίνεται λήψη ιστορικού κατά την οποία είναι πολύ σημαντικές οι πληροφορίες με το βάρος γέννησης , πόσων εβδομάδων ήταν το βρέφος καθώς και τα κινητικά ορόσημα. ( ηλικία κατά την οποία στήριξε τον αυχένα, κάθισε, περπάτησε)
Από τις αξιολογήσεις που έχω πραγματοποιήσει σε παιδιά των ηλικιών από 3 ετών και άνω που είχαν γεννηθεί με χαμηλό βάρος, στα περισσότερα από αυτά είχα εντοπίσει τις εξής δυσκολίες :
-Στην αδρή κινητικότητα και συντονισμό τους.
- Αργή κινητική απάντηση σε ερεθίσματα ( π.χ. δεν καταφέρνουν να πιάσουν τη μπάλα όταν τους την πετάς )
- Δυσκολία στη συγκέντρωση.
- Δυσγραφικά στοιχεία.( η τεχνική λαβής του εργαλείου γραφής ήταν αδύναμη ή μη λειτουργική )
- Δυσκολία στον αμφίπλευρο συντονισμό τους ( π.χ.ομαλή συνεργασία των άνω άκρων για να κόψουν χαρτί )
- Δυσκολία στη λεπτή κινητικότητα.
- Δυσκολία στον οπτικοκινητικό τους συντονισμό.
- Γνωστικές ελλείψεις βάση της χρονολογικής τους ηλικίας.
- Δυσκολία στον χρονικό προσανατολισμό.
- Δυσκολία στον προσανατολισμό στο χώρο.
- Διάκριση δεξιού - αριστερού.
- Ανώριμη πλευρίωση.
Κάθε παιδί αποτελεί μια διαφορετική οντότητα και εξελίσσεται με ένα μοναδικό τρόπο. Όλα τα παραπάνω διαφέρουν από παιδί σε παιδί και φυσικά είναι διαφορετική η αξιολόγηση ανάλογα με την ηλικία. Κάποια εμφανίζουν δυσκολίες στο σχολείο με τη μορφή δυσκολίας στην ανάγνωση και στη γραφή ή μόνο στη γραφή. Δε σημαίνει ότι κάθε βρέφος που γεννιέται πρόωρο όταν γίνει προνήπιο ή νήπιο θα εμφανίσει όλα τα παραπάνω. Οι αισθητικοκινητικές διαταραχές δεν οφείλονται μόνο στη προωρότητα και στο χαμηλό βάρος. Επειδή η συχνότητα εμφάνισης σε αυτά τα παιδιά είναι μεγάλη, οφείλω να προτρέψω τους γονείς στην διερεύνηση και πρώιμη παρέμβαση καθώς στα περισσότερα από αυτά τα παιδιά υπάρχει θεαματική αλλαγή και βελτίωση πάντα με τη δική τους σημαντική συνεργασία με τον ειδικό και την από κοινού προσπάθεια. Οι ειδικοί που μπορούν οι γονείς να απευθυνθούν είναι οι αναπτυξιολόγοι , εργοθεραπευτές , λογοθεραπευτές και ανάλογα την ηλικία του παιδιού και τις δυσκολίες του ειδικοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι.
ΣΟΦΙΑ Μ. ΚΟΥΛΟΥΡΗ
ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ S.I.
www.anaptixipaidiou.gr
ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΕΙΔΙΟΥ : ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΩΣ ΜΕΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ